کود NPK (ان پی کا)
به‌عنوان پرورش‌دهندگان محصولات کشاورزی برای انتخاب کودهایی که متناسب با نیازمان باشند، باید قادر باشیم انتخاب خود را با محصولات مشابه مقایسه کنیم تا از محدوده‌ی کامل عناصر مغذی موجود در یک کود خاص آگاه باشیم. به این منظور با خواندن برچسب محصول میتوانیم از عناصر موجود در کود آگاه شویم. بر روی برچسب محصول اطلاعاتی درباره‌ی مقادیر نیتروژن، فسفر و پتاسیم (ان، پی، کا) وجود دارد. باوجوداین گاهی دریافتهایم درحالی‌که برچسب روی کود X نسبتهای NPK را ده برابر بیشتر از کود Y نشان میدهد، مقدار آب افزودنی به هر دو کود دقیقاً یکسان است. زیرا نسبتهای NPK که گاهی اوقات با هم مقایسه میکنیم از سیستمهای اندازه‌گیری مختلفی استفاده میکنند.
برای توصیف میزان مواد مغذی موجود در کودهای مایع روشهای مختلفی وجود دارد. سطح NPK موجود در کود مایع را میتوان بدون در نظر گرفتن آبی که آن را رقیق کرده توصیف کرد. به‌عبارت‌دیگر هدف تعیین نسبی هرکدام از مواد مغذی با توجه به تمام عناصر موجود در کود است. به‌عنوان مثال یک کود به این صورت دسته‌بندی شده است: ۲۹-۲۳-۲۶ که در آن محتوای نیتروژن برابر با ۲۶% تمام عناصر موجود در آن ترکیب خاص است. همان‌طور که می‌توانید مشاهده کنید این تعریف سطوح غلظت مواد را با اعداد بسیار بالایی نشان میدهد.
گزینه‌ی دیگر نمایش سطوح NPK برحسب وجود این مواد در هر واحد حجم است. به‌عنوان مثال یک کود مایع NPK به‌صورت ۲-۳-۳ کودی است که در هر ۱۰۰ میلی‌لیتر مایع، ۳ گرم نیتروژن وجود دارد. این سیستم مربوط به سیستم وزن/حجم (w/v) است. روشی که بهجای در نظر گرفتن وزنی که باید به محلول افزوده شود، تنها حجمی را در نظر میگیرد که مواد کود در آن حل میشوند.
سومین گزینه بر مبنای میزان NPK موجود در یک کود مایع است. این سیستم وزن/وزن (w/w) نام دارد. میدانیم که وزن ۱ لیتر آب برابر ۱ کیلوگرم است و بعد از ترکیب آب با کود (مواد کود) وزن حاصل برابر وزن آب بهعلاوهی وزن عناصر کود و سایر محصولات شامل اسید هیومیک، مواد بافر و... است. نتیجه اینکه وزن یک لیتر کود مایع همیشه بیشتر از یک کیلوگرم خواهد بود.
چگالی یک محلول
مقدار جرم ماده‌ی جامد موجود در یک لیتر آب چگالی نام دارد. چگالی ۱ برای آبی به‌کار میرود که هیچ مادهای در آن آب حل نشده باشد (به‌عنوان مثال آب مقطر). هر چه میزان جامدات محلول در آب بیشتر باشد، چگالی محلول نیز بیشتر خواهد شد. به‌عنوان مثال وقتی روی ظرف ۱ لیتری کود مایع به وزن ۵/۱ کیلوگرم علامت ۱-۲-۲ وجود داشته باشد نشاندهندهی این است که در هر ۱۰۰ گرم مایع ۲ گرم نیتروژن وجود دارد. وقتی این عدد را در چگالی ضرب کنیم (همان‌طور که در پاراگراف قبلی توضیح داده شد) نتیجه‌ی به‌دست‌آمده غلظتی است که برحسب w/v بیان میشود. به همین دلیل حتی زمانی که برچسبهای دو محصول نسبتهای مساوی NPK را نشان میدهند نمیتوانیم درباره‌ی اینکه کدام کود غلیظ‌تر است نتیجه‌گیری کنیم. زیرا چگالی تعیینکنندهی غلظت است. اولین نتیجه‌ای که میتوانیم بگیریم این است که نسبتهایی (مقادیری) که به‌صورت w/v مشخص میشوند بزرگتر از نسبتهایی هستند که به‌صورت w/w بیان میشوند. برای تأمین مواد مغذی کافی گیاهان از دو کود استفاده میکنیم که با مقادیر NPK w/w (که نشاندهندهی غلظت آن‌ها است) علامتگذاری شده‌اند. افزودن مقادیر هر کدام از این عناصر که به میلی‌لیتر بیان میشوند با روشهای زیر مشخص میشوند.
اگر چگالی محصول مشخص باشد کاری که باید انجام دهیم این است که این عدد را در مقادیر w/w داده‌شده ضرب کنیم. درنتیجه مقدار بیان شده به w/v را خواهیم داشت. همچنین چگالی مشخص‌شده نشان میدهد که در هر میلی‌لیتر چند گرم ماده‌ی مغذی وجود دارد.
این مثال را در نظر بگیرید:
میخواهم برای آبیاری گیاهانم از کودی استفاده کنم که روی برچسب آن اعداد ۱-۲-۲ وجود دارد و چگالی کود برای رسیدن به سطح ۱۰۰ میلی‌گرم نیتروژن در محلول ۱/۲ g/ml است. برای رسیدن به این سطح مقدار را در چگالی ضرب میکنیم:
۲g/100g˟ ۱/۲g/ml= ./024g/ml=24mg/ml
این محاسبات ما را به‌سوی w/v هدایت میکند. یعنی حالا میدانیم که محلول ۱ لیتری کود ما حاوی ۲۴ گرم نیتروژن است. اگر بخواهم محلول مورداستفاده برای گیاهان حاوی ۱۰۰ میلی‌گرم ماده‌ی مغذی باشد باید این میزان نیتروژن (۱۰۰ میلی‌گرم) را از تغلیظ بطری کود به دست آوریم. وقتی میدانیم ۱ لیتر کود اشباع شده حاوی ۲۴ گرم نیتروژن است میتوانیم با تکیه بر یک قانون کلی تعیین کنیم که باید چند میلی‌لیتر کود به یک لیتر آب اضافه کنیم.
هنوز از همان مثال استفاده میکنیم: اگر ۱ میلی‌لیتر ماده‌ی مغذی حاوی ۲۴ میلی‌گرم نیتروژن (./۰۲۴ گرم) باشد، از محلول ۱۰۰/۲۴mg=4/1ml، ۱۰۰ میلی‌گرم محلول به دست خواهد آمد. درنهایت برای استفاده‌ی کود مایعی حاوی ۱۰۰ میلی‌گرم نیتروژن برای گیاهان باید ۱/۴ میلی‌لیتر کود تغلیظ شده را در ۱ لیتر آب حل کنیم. در این مثال مقدار NPK نشان میدهد که ۱۰۰ میلی‌گرم فسفر و ۵۰ میلی‌گرم پتاسیم نیز به آب افزوده خواهد شد.
اگر چگالی کود مایع مجهول باشد، چند گزینه پیش رو داریم: میتوانیم برای تعیین چگالی از چگالی سنج استفاده کنیم یا ۱ لیتر از محلول را وزن کنیم. با اینهمه اگر هنوز هم نتوانستیم چگالی را تعیین کنیم روی برچسب مربوط به غلظت گزینه‌ی دیگری وجود دارد. به‌طورکلی تولیدکنندگان این کودها برای تعیین میزان غلظت پیشنهادی کود برای هر لیتر شاخصهایی فراهم میکنند.
همان‌طور که تابه‌حال ملاحظه کرده‌اید، این روشها بهندرت برای توصیف به کار میروند و دقت آن‌ها کمتر از سایر روشها است. تنها راه کسب اطلاعات بسیار معتبر و صحیح درباره‌ی کمیت کلی مواد مغذی که باید به آب افزوده شوند اندازه‌گیری هدایت الکتریکی (EC) است. باید خاطرنشان کنیم که کود ارگانیک یا مواد افزودنی به خاک دارای مواد مغذی ارگانیک یا عناصر ناچیزی هستند که برای محاسبات ما حیاتی هستند ولی سنجش هدایت الکتریکی آن را شناسایی نمیکند. به‌طورکلی این بدان معناست که اگر برای مراقبت از گیاهان خود از مواد افزودنی به خاک نیز استفاده میکنید باید غلظت هدایت الکتریکی اندکی کمتر از غلظت کودها یا مواد مغذی افزودهشده به خاک باشد.
غلظت وابسته به چگالی
با توجه به تمام اطلاعات بالا میتوان نتیجه گرفت که: در مقایسه با نسبت w/v، نسبت w/w مقادیر کمتری از مواد را نشان میدهد. به همین دلیل اگر بخواهیم دو کود را با هم مقایسه کنیم اولین کاری که باید انجام دهیم توجه دقیق به سیستم اندازه‌گیری مورداستفاده برای بیان مواد مغذی است. ولی حتی در این صورت نیز نسبت w/w اطلاعات دقیقی درباره‌ی غلظت نشان نمیدهد؛ زیرا وابسته به چگالی است. در صورت مجهول بودن چگالی و w/v، به‌منظور تعیین اینکه کدام کود غلیظ‌تر است، پیروی از دستورالعملهای سازنده درباره‌ی میزان کود موردنیاز میتواند اطلاعات مفیدی به ما بدهد. بهترین شاخص برای یافتن بالاترین سطح هدایت الکتریکی، حل کردن مقادیر یکسانی از هر دو غلظت در یک لیتر آب و اندازه‌گیری ترکیبات ایجاد شده است.
برای خرید انواع کود و سایر محصولات کشاورزی به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.
همچنین از راه‌های زیر نیز می‌توانید محصولات ما را ملاحظه و خرید نمایید:
۱- مراجعه به صفحه اینستاگرامی به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat_shop/
https://www.instagram.com/zerafat.shop
۲- مراجعه به کانال تلگرامی به آدرس:
https://t.me/zerafat_shop
۳- تماس با شماره موبایل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۹۳۳