نقش جلبک دریایی در کشاورزی
استفاده از جلبک دریایی به‌عنوان کود به قرن نوزده برمی‌گردد که برای اولین بار به‌وسیله ساحل نشینان و جلبک‌های قهوه‌ای مورداستفاده قرار گرفت. جلبک‌ها به خاطر دارا بودن میزان بالای فیبر از یک طرف نقش مهمی در نرم کردن بافت خاک و حفظ رطوبت و از طرف دیگر به خاطر دارا بودن مواد معدنی و عناصر کمیاب اهمیت دوچندانی دارند. مطالعات مختلف علمی ثابت کرده است که کارایی این محصولات (فرآورده‌ها) به‌طور گسترده‌ای در علوم و صنعت باغبانی مورد استقبال قرار گرفته است، به‌طوری‌که بعد از استفاده از این فرآورده‌ها، افزایش محصول، افزایش جذب مواد غذائی خاک، افزایش مقاومت به آفات خاص، افزایش جوانه‌زنی بذر و مقاومت در مقابل یخ‌زدگی را در پی داشته است. به‌هرحال از زمان پی بردن به چنین خواص کارآمدی در جلبک‌ها، به نظر می‌رسد با توجه به پیشرفت کشاورزی و آبزی‌پروری ارگانیک، بازار رو به رشد فزاینده‌ای داشته باشد.
جلبک‌های دریایی به علت داشتن فسفر، پتاسیم و برخی از عناصر کم مقدار در بسیاری از مناطق ساحلی به‌عنوان کود بیولوژیکی مورداستفاده قرار می‌گیرند. برخی از این جلبک‌ها را با مواد آلی دیگر مخلوط می‌کنند و برای حاصلخیزی خاک به کار می‌برند و تعدادی دیگر را مستقیماً به زمین کشاورزی اضافه می‌نمایند و اجازه می‌دهند به‌مرورزمان پوسیده و مواد آن‌ها جذب خاک شود.
اهمیت جلبک‌ها
اهمیت جلبک‌های دریایی به علت دارا بودن عناصر مغذی از قبیل ازت، فسفر، پتاسیم و برخی از عناصر کم مصرف موردنیاز گیاهان و همچنین به دلیل وجود میزان بالای فیبر و نقش آن در بهبود خواص فیزیکی و شیمیائی و بیولوژیکی خاک و از قبیل افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی و بهبود ظرفیت نگهداری آب، تعدیل PH و … مشهود است.
ساحل نشینان در بعضی مناطق از جلبک‌های دریایی مستقیماً در زمین‌های کشاورزی به‌عنوان کود استفاده می‌کردند، اما عوامل طبیعی از قبیل شوری بالای خاک، مقادیر شن و ماسه و روند کند تجزیه مانع بزرگی از پیشرفت این کار شد. وجود این عوامل باعث شد تا بشر به فکر استفاده از جلبک دریایی به‌صورت مایع و پودر غلیظ شده و قابل‌حل در آب بیفتد.
با گذشت زمان، پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش صنایع، هر روزه محصولات جدیدتری را در راستای بهبود تغذیه و برآورده شدن آن چه تاکنون امکان‌پذیر نبوده است ارائه می‌دهد. با تکیه بر دانش محققین و تکنولوژی و دانش بومی صنعت تولید کودهای با کیفیت بالاتر، اقدام به تولید ترکیبی استثنائی کرده که دارای قابلیت‌ها و مزایایی است که در ادامه بیشتر توضیح داده خواهد شد.
مطالعات مختلف علمی ثابت کرد که کارایی فرآورده‌های حاصل از جلبک‌های دریایی به‌طور گسترده‌ای در کشاورزی مورد استقبال قرار گرفته و باعث افزایش تولید محصول در واحد سطح و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و افزایش سطح درآمد کشاورزان در نقاط مختلف جهان گردیده است. امروزه استفاده از کودهای حاوی عصاره جلبک دریایی به‌صورت محلول پاشی و مصرف در خاک در گیاهان زراعی و باغی و گلخانه‌ای متداول شده است.
به‌طورکلی عصاره جلبک دریایی حاوی برخی عناصر ماکرو، میکرو و برخی هورمون‌های رشد یا تنظیم کننده‌های گیاهی، آمینواسیدها، پلی ساکاریدها، بتائین ها و …است. ترکیبات هورمونی و مواد تنظیم‌کننده رشد مانند جیبرلین، اکسین ها و سیتوکنین ها در عصاره جلبک دریایی در طویل شدن سلولی، ایجاد گل، رشد برگ، سبز کردن بذر، افزایش طول میان گره‌ها، افزایش اندازه میوه، کیفیت میوه، تأخیر در رسیدن میوه‌ها، یکدست شدن میوه‌ها، کاهش اثر برخی آفات و بیماری‌های گیاهی مؤثر است.
برخی اثرات کاربرد کود جلبک دریایی در گیاهان
۱- افزایش تحمل گیاهان به استرس
همان طوری که در بالا اشاره شد محصولاتی که از کود جلبک دریایی به دست می‌آیند باعث افزایش تحمل گیاهان به استرس و تنش‌های ناشی از عوامل محیطی (خشکی، شوری و افزایش دما) و فیزیولوژیکی می‌شوند. اثرات ضد استرسی مواد ارگانیک که از جلبک‌های دریایی مشتق می‌شوند به فعالیت سیتوکنین مربوط می‌باشند. سیتوکنین با تشکیل زانتین، آدنین و پورین را رادیکال‌های آزاد را که منجر به استرس می‌شوند را به‌طور مستقیم مهار می‌کند. یکی از واکنش‌های معمول در سلول‌های گیاهی که در نتیجه افزایش تجمع مولکول‌های آلی در سیتوپلاسم روی می‌دهد تنظیم فشار اسمزی است که به‌منظور موازنه تعدیل فشار اسمزی انجام می‌گیرد. گلایسین بتائین و مانیتول و برخی دیگر از قندها از موادی می‌باشند که باعث ایجاد تعادل اسمزی سلول‌های گیاهی می‌شوند.
استفاده از کود جلبک دریایی به علت حضور گلایسین بتائین در سلول باعث کاهش اثرات سوء تنش‌های محیطی می‌شود و همچنین باعث افزایش تحمل گیاهان نسبت به سرما می‌شود. به‌علاوه موجب بقاء گیاهان در زمان یخ‌زدگی و رشد مجدد در تمام گیاهان می‌شود. مانیتول و بتائین هر دو باعث حفظ تعادل اسمزی سلول‌های گیاهی می‌شوند. این مواد همچنین باعث حفظ ساختار ظاهری سلول می‌شوند. این امر باعث می‌شود تا از دست دادن آب سلول به‌کندی صورت گیرد و در نهایت گیاه در برابر تنش‌های ناشی از خشکی و کم آبی تحمل بیشتری داشته باشد. نتایج بررسی‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که گلایسین بتائین سبب محافظت از غشای سلول‌های ریشه در مقابل اثرات مخرب ناشی از تنش گرما می‌شود.
۲- تقویت سیستم دفاعی گیاهی
پلی ساکاریدهای سولفاته و الیگوساکاریدهای با وزن مولکولی کم حاضر در جلبک‌های دریایی نشان داده که دارای انواع فعالیت‌های بیولوژیکی هستند. برخی از گزارش‌ها در مورد افزایش خواص ضد قارچی و آنتی‌اکسیدانی با استفاده از کود جلبک دریایی را نشان می‌دهند که به دلیل حضور طیف گسترده‌ای ترکیبات فعال بیولوژیکی از قبیل استرول‌ها، فنول ها و اسیدهای چرب است.
مطالعات در طول چند سال گذشته نشان می‌دهد که پلی ساکاریدهای سولفاته در کود جلبک های دریایی قابلیت آنتی‌اکسیدانی قابل‌ملاحظه دارند. این ترکیبات باعث القاء پاسخ‌های دفاعی در گیاهان می‌شوند. لامینارین موجود در کود جلبک دریایی نیز بر روی سیستم دفاعی گیاهان تأثیر مثبتی می‌گذارد. در این مورد می‌توان محافظت از گیاه را از نقش‌های مهم کود جلبک دریایی دانست. این پلی ساکارید باعث تحریک تولید تنظیم کننده مهم رشد و تقویت کننده سیستم دفاعی گیاهان می‌شود. همچنین این ترکیب (لامینارین) باعث تولید ترکیبات ضدقارچی (فیتوالکسین) و تولید آنزیم‌های هیدرولیز کننده مانند کیتیناز و گلوکاناز باعث می‌شود.
۳- تأثیر بر میزان رشد ریشه
کاهش رشد ریشه در اثر کاهش دما باعث کم شدن ظرفیت جذب آب و مواد معدنی توسط ریشه و به دنبال آن ظهور اثرات ثانویه ناشی از کمبود مواد غذایی و اختلال در رشد گیاه می‌شود. در دمای پایین، انتقال مواد داخل گیاه شکل و مقدار انتقال مواد دچار تغییر می‌شود و در نتیجه رشد ریشه و در نهایت میزان رشد گیاه کاهش می‌یابد.
همچنین سرما باعث کاهش سنتز آدنوزین تری فسفات و بسیاری از ترکیبات دیگر از قبیل هورمون‌ها، اسیدهای آمینه و برخی از ویتامین‌ها در ریشه صورت می‌گیرد، شده و سرعت انتقال این مواد به ساقه را کاهش می‌دهد. بتائین، مانیتول و … از اختلال در رشد ریشه و کاهش رشد در نتیجه تنش دمایی جلوگیری می‌کنند.
۴- افزایش میزان فتوسنتز کلروفیل و سبزینگی گیاهان
فتوسنتز یکی از فرآیندهای حساس به دما است. نخستین مکان دریافت تنش سرما مرحله فتوسیستم ۲ که باعث کاهش عملکرد فتوسیستم ۲ و توقف فعالیت فتوسنتز بر اثر سرما می‌شود. تنش سرما همچنین سبب اختلال در تولید کلروفیل و بروز آسیب در واکنش‌های کلروپلاست ها می‌گردد. با کاهش بیشتر دما کل فرآیند کلروفیل سازی متوقف می‌شود و رنگ برگ‌ها به زردی می‌گراید که نشان دهنده کمبود کلروفیل است.
مطالعات مختلف نشان داده که استفاده از کود جلبک دریایی به دست آمده در گیاهان تحت تیمار باعث افزایش میزان کلروفیل برگ می‌شود که به دلیل وجود آمینوبوتیرات، گلایسین بتائین و بتائین در عصاره استخراج شده است. همچنین محلول‌پاشی عصاره جلبک دریایی موجب تحریک فتوسنتز شده و منجر به تولید بهتر قند و نشاسته‌ها می‌شود. در برخی از مطالعات مشاهده شده است که بهبود فتوسنتز توسط گلایسین بتائین در گیاهان تحت تنش سرما، به افزایش کارایی فتوسیستم ۲ مربوط می‌شود. گلایسین بتائین همانند یک محافظ اسمزی در کلروپلاست های گیاه تحت تنش عمل می‌کند.
نقش جلبک دریایی در محصولات
در مورد گیاه سویا افزایش کود جلبک باعث افزایش مقدار پروتئین محصول می‌شود. در مورد محصول گوجه فرنگی نیز آزمایش‌هایی توسط Crouch و Vanstaden در سال ۱۹۹۷ صورت گرفته است که مشخص شده میزان گلدهی و میزان محصول گوجه فرنگی افزایش یافته و زمان رسیدن میوه نیز کاهش یافته است. میزان محصول شلغم نیز در خاک‌های ماسه‌ای با افزودن کود جلبک در سال‌های اول و دوم افزایش قابل‌توجه ای نشان می‌دهد و در مورد محصولاتی چون توت فرنگی و کشمش نیز به ترتیب حدود (۱۹ تا ۱۳۳) درصد و (۱۲ تا ۲۷) درصد گزارش شده است.
نتیجه
ترکیبات موجود در کود جلبک دریایی مثل لامینارین و فاکویدان موجب افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک شده و در نتیجه جمعیت قارچ‌های بیماری‌زای خاک را از طریق رقابت کاهش می‌دهند. محلول‌پاشی منظم این محصولات می‌تواند منجر به افزایش توان گیاه در مقابله با تنش‌های محیطی و فیزیولوژیکی می‌شود و همچنین باعث ایجاد اختلال در روند فعالیت حشرات می‌شود. از طرفی با تحریک تولید فیتوالکسین ها در گیاهان موجب افزایش مقاومت آن‌ها در برابر انواع بیماری‌ها می‌شود. کود جلبک دریایی با افزایش غلظت مواد معدنی درون سلول‌های گیاهی، باعث غلیظ تر شدن شیره آوندهای گیاه ای شده و در نتیجه منجر به افزایش مقاومت گیاهان به سرمازدگی می‌شود.
برای خرید کود جلبک و سایر انواع کودها و دیگر محصولات کشاورزی به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.
همچنین از راه‌های زیر نیز می‌توانید محصولات ما را ملاحظه و خرید نمایید:
۱- مراجعه به صفحه اینستاگرامی به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat_shop/
https://www.instagram.com/zerafat.shop
۲- مراجعه به کانال تلگرامی به آدرس:
https://t.me/zerafat_shop
۳- تماس با شماره موبایل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۹۳۳
